MONTAJ NEDİR, NASIL YAPILMALIDIR.
ÇELİK YAPILARIN MONTAJ AŞAMALARI
Çelik Montajı: Çelik yapı elemanlarının (assembly) fabrikada imal edilmiş parçalarının (part) , Genel Projesine uygun olarak şantiyede bir araya getirilerek, genellikle civatalı olarak üç boyutlu rijit sistemler oluşturmaktır.
Peki, Sadece Civatalı bağlantı mı tercih edilir, az da olsa Perçin yada pimler de kullanılabiliyor. Ancak kaynaklı bağlantılar, Ankastre bir çözüm yapılmamış ise şantiye şartlarında pek uygulanmaz. Çelik montajında kullanılacak Bağlantı tipleri yazımızda daha detaylı inceyebilirsiniz. Ayrıca Çelik yapılar yönetmeliği Bölüm 3 de de bahsedilmiştir.
Montajın doğru şekilde yapılabilmesi için bir algoritma oluşturulmalı ve Montaj, imalat planlanması aşamasından itibaren takip edilmelidir. Şantiyeye gidecek malzemeler montaj sırasına ya da cinslerine göre sevkiyat aşamasında dahi ayrıştırılmalı, Dış ortam şartlarından ve yükleme sırasında silinmeyecek şekilde numaralandırılmalıdır. Bu assembly numaralaması imalat aşamasında soğuk mühür şeklindede yapılabilmektedir.
Genel İş Programı
Projenin maliyeti, teslim süresi, kalite gibi unsurları karşılayabilmek için iş programı ve planlama Tasarımın ilk aşamalarından itibaren düşünülmelidir.
İş Programı yapılırken imalat sıralaması, Tasarım faktörleri, imal edilebilirlik analizi, montaj sıralaması, Sevkiyat programı gibi maddeler bulunmalıdır.
Tasarımsal Programlama
Tasarım sırasında güncel yönetmelikler ve şartnameler takip edilerek, – Taa en başında- Tasarım aşamasında, montajın kolay yapılabilirliği göz ardı edilmemelidir.
Çaprazlar ve Diyagonel gibi elemanların mümkünse toleransları birkaç mm daha büyük ele alınmalı, yada slot delik kullanılmalıdır. Bu hususlara ait TÇY2016 Bölüm 5 de ele alanmıştır. Kat sayısı, katlar arasındaki bağlantılar ve geçişler ile binadaki açıklıklar ve vinç programı tasarım aşamasında önceden belirlenmelidir.
Montaja Yönelik İmalat Programı
Montaj sıralaması göz önüne alınarak planlanmış bir imalat programı, çelik yapıların en önemli kıstasıdır diyebilirim.
Bunu iyi yönetmek Montaj anındaki Bekleme süreçlerini etkileyerek, Montajın Kolaylaştırılması, stok ve depolama maliyetleri, şantiye içi nakliye gibi birçok konuda hem süreç hem fiyat avantajı sağlayacaktır.
Saha Yerleşimine ait Program.
Şantiyeye inen assembly (kolon-kiriş-aşık-çapraz diagonel) ebatları ve montaj sırasına göre düzenlemesi, kullanılacak vinç yada vinçlerin kapasitesi ve şantiyedeki pozisyonu, stok ve depolama alanlarının durumu ile ilgili konular önceden çalışılmalı ve planlanmalıdır. Bir montaj elemanının monte edilme süresi, vinç ile taşınma ve tutulma süresi, toplam parça sayısı, işin toplam zamanı arasındaki olası sorunlar çözülerek ana Vinç ve yardımcı vinçlerin sayısı ve konumları belirlenmelidir. Saha içi nakliyeyi mümkün olduğunca kısa yada noktasal olarak malzeme stok alanı belirlenmeli.
Montaj Başlangıç Aşaması
Montaja başlamadan önce ankrajların yerleşimleri mümkünse topograf kullanılarak kontrol edilmelidir. Varsa ankrajlarda hatalar montaja başlamadan önce düzeltilmelidir.
Ankrajlarda beton sırasında oluşan parçalar temizlenmelidir.
Montaj Teknikleri
Yapının kararlı bir kısmı oluşuncaya kadar civatalar tam sıkılmamalıdır. Özellikle ön germeli cıvata gruplarının sıkılması sona bırakılmalıdır. Sıkma işlemi en rijit parçadan başlanarak yapılmalıdır.
Her bir grup montajından sonra parçalara ait, paralellik ve Gönyeler kontrol edilmeli, Bir sonraki aşamaya geçmeden hatalar düzeltilmelidir.
Yatay ve Dikey taşıma elemanları, Vinçler, Mobil ve/veya sabit platformlar montaj sırasında en çok kullanılan şantiye ekipmanlarıdır. Bu ekipmanların, periyodik bakımları ve güvenlik önlemleri her seferinde gözden geçirilmelidir.
Vinçlerin konumları ve kapasiteleri ile kaldırma açıları önceden hesaplanmalıdır. Bu vinçler zorunlu olmadıkça döşemelerin üzerine çıkartılmamalıdır, bir zorunluluk varsa Alt katlardaki civataların komple sıkıldığından, yada beton prizlerinin alındığından emin olunmalıdır. Ayrıca en önemlisi de, binayı tasarlayan mühendisin onayı alınmalıdır.
Kule vinçler, diğer vinçlere göre daha az yük kaldırsalar da, geniş bir alanı tarayabilmelesi ve hızlı montaj yapabilmesi bir avantajdır. Kule vinçler kurulurken birbirlerine çarpmayacak konum ve yükseklikte planlanmalıdır.
Kat aralarındaki trapez sac, bina içi tesisatlar, özel ekipmanlar gibi sonradan monte edilecek parçaların taşınması ve montaj alanına stoklanması ile ilgili iş programı yapılmalıdır.