ÇELİK YAPI TASARIMI HAKKINDA GENEL ESASLAR

Çelik yapı yönetmeliğinin bu bölümünde çelik yapı tasarımı ve yapım esaslarının kapsamı ve genel esasları açıklanarak, esaslarda doğrudan veya dolaylı olarak referans verilen ulusal ve uluslararası standart, yönetmelik ve normlar sıralanmaktadır.

1.1 KAPSAM

Bu Esaslar, yapısal çelik ve çelik – betonarme kompozit yapı elemanlarının ve yapı sistemlerinin, kullanım amaçlarına uygun olarak, yeterli bir güvenlikle tasarımına ve yapımına ilişkin yöntem, kural ve koşulları içermektedir.

Bu Esaslarda verilen kurallar esas olarak bina türü çelik yapı sistemlerini kapsamakla beraber, düşey ve yatay yük taşıyıcı elemanlar içeren diğer çelik yapı sistemlerine de, Esasların ilkeleri esas alınarak benzer şekilde uygulanabilmektedir.

Bu Esaslar, karakteristik et (cidar) kalınlıkları 2.5mm’den az olmayan boru ve kutu profiller (bk. Bölüm 14) ile elemanların karakteristik kalınlıkları en az 4.0mm olan çelik yapı sistemlerini kapsamaktadır.

Deprem bölgelerinde yapılacak çelik ve çelik – betonarme kompozit yapı elemanlarından oluşan bina taşıyıcı sistemlerinin depreme dayanıklı olarak tasarımında, bu Esaslarda verilen kural ve koşullara ek olarak, Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik kuralları da yerine getirilmelidir.

1.2 İLKELER

Yapısal çelik ve çelik – betonarme kompozit yapı elemanlarının tasarımına ilişkin bu Esalarda veya ilgili Türk standartlarında yer almayan tasarım kuralları için öncelikle Ek-4’te verilen kaynaklarla beraber uluslararası geçerliliği kabul edilen eşdeğer diğer standart, yönetmelik vb. teknik kural dokümanları, Bu Esaslarda öngörülen ilkeleri ve asgari güvenlik seviyesini sağlayacak şekilde kullanılabilir.

Ek-4’te verilen kaynaklarla beraber uluslararası geçerliliği kabul edilen eşdeğer diğer standart, yönetmelik vb. teknik kural dokümanları, bu Esaslarda öngörülen ilkeleri ve asgari güvenlik seviyesini sağlayacak şekilde kullanılabilir.

TS EN 1090-1 (Ek ZA) standardı kapsamında belgelendirme gerekmemekle birlikte, bu Esasların uygulanmasında gerekli olabilecek özel yapı bileşenlerinin ve sistemlerinin testlerinin yürütülmesinde, TS EN 1990 Ek D’de verilen esaslar veya eşdeğer uluslararası yöntemler dikkate alınacaktır.

1.3 İLGİLİ STANDART VE YÖNETMELİKLER

Bu Esaslar kapsamı içinde bulunan yapısal çelik ve çelik – betonarme kompozit yapı elemanları ve yapı sistemlerinin tasarımında referans verilen başlıca standart ve yönetmelikler aşağıda sıralanmıştır.

1.3.1– Genel

TS 498: 1997	Yapı elemanlarının boyutlandırılmasın da alınacak yüklerin hesap değerleri
TS 500: 2000	Betonarme yapıların tasarım ve yapım kuralları
TS708:2016	Betonarme için donatı çeliği
DBYBHY	Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik
TS EN 1090- 1 : 2011	Çelik yapı uygulamaları – Bölüm 1: Yapısal bileşenlerin uygunluk değerlendirme gerekleri
TS EN 1090-2: 2011	Çelik ve alüminyum yapı uygulamaları – Bölüm 2: Çelik yapılar için teknik gerekler
TS EN 1991 – 1 – 3 :2009	Yapılar üzerindeki etkiler – Bölüm 1 – 3: Genel etkiler, kar yükleri
TS EN 1991 – 1 – 4 :2005	Yapılar üzerindeki etkiler – Bölüm 1-4: Genel etkiler, rüzgar etkileri

1.3.2 Sıcak Haddelenmiş Kaynaklanabilir Yapısal Çelik

TS EN 10025- 1: 2004	Sıcak haddelenmiş yapısal çelik mamulleri – Bölüm 1: Genel teknik teslim şartları
TS EN 10025-2:2004	Sıcak haddelenmiş yapısal çelik mamulleri – Bölüm 2: Alaşımsız yapısal çelikler için teknik teslim şartları
TS EN 10025-3: 2004	Sıcak haddelenmiş yapısal çelik mamulleri – Bölüm 3: Normalize edilmiş/normalize edilirken haddelenmiş ve kaynaklanabilen ince taneli yapısal çelikler için teknik teslim şartları
TS EN 10025-4:2004	Sıcak haddelenmiş yapısal çelik mamulleri – Bölüm 4: Termomekanik haddeli, kaynaklanabilir ince taneli yapısal çeliklerin teknik teslim şartları
TS EN 10025-5: 2004	Sıcak haddelenmiş yapısal çelik mamulleri – Bölüm 5: Geliştirilmiş atmosferik korozyon dayanımlı yapısal çelikler için teknik teslim şartları
TS EN 10025-6:2004	Sıcak haddelenmiş yapısal çelikler – Bölüm 6: Su verilmiş ve temperlenmiş durumdaki yüksek akma dayanımlı yapısal çelikten imal edilmiş yassı mamuller için teknik teslim şartları

1.3.3 Yapısal Çelik Boru ve Kutu Profiller

TS EN 10210 – 1: 2006	Sıcak haddelenmiş alaşımsız ve ince taneli çeliklerden imal edilmiş yapısal boru ve kutu proTıller – Bölüm 1: Teknik teslim şartları
TS EN 10219- 1:2006	Soğuk şekillendirilmiş alaşımsız ve ince taneli çeliklerden imal edilmiş yapısal boru ve kutu proTıller – Bölüm 1: Teknik teslim şartları

1.3.4 Yapısal Çelik Elemanların Şekil ve Boyutlar

TS EN 10029: 2010	Sıcak haddelenmiş 3 mm veya daha kaim çelik levhalar – Boyut, şekil ve toleransları
TS EN 10034: 1993	Yapısal çelik I ve H kesitler – Şekil ve boyut toleransları
TS EN 10051:2010	Sürekli sıcak haddelenmiş, kaplanmamış, alaşımlı veya alaşımsız çelikten üretilmiş levha, sac ve geniş şeritler – Boyut ve şekil toleransları
TS EN 10056- 1: 1998	Yapısal çelik eşit ve farklı kollu komiyerler – Bölüm 1: Boyutlar
TS EN 10056-2:2005	Yapısal çelik eşit ve farklı kollu korniyerler – Bölüm 2: Şekil ve boyut toleransları
TS EN 10058-2:2003	Genel kullanım için sıcak haddelenmiş yassı çelik çubuklar – Boyut ve şekil toleransları
TS EN 10210-2:2006	Sıcak haddelenmiş alaşımsız ve ince taneli çeliklerden imal edilmiş yapısal boru ve kutu profiller – Bölüm 2: Toleranslar, boyut ve kesit özellikleri
TS EN 10219-2: 1997	Soğuk şekillendirilmiş alaşımsız ve ince taneli çeliklerden imal edilmiş yapısal boru ve kutu profiller – Bölüm 2: Toleranslar, boyutlar ve kesit özellikleri
TS EN 10279:2000	Sıcak haddelenmiş çelik U-Profılleri – Şekil ve boyut toleransları

1.3.5 Bulonlar, Somunlar ve Pullar

TS EN 14399- 1: 2006	Önyüklemeli yüksek mukavemetli yapısal cıvatalama düzenekleri – Bölüm 1: Genel gereklilikler
TS EN 14399-2:2006	Önyüklemeli yüksek mukavemetli yapısal cıvatalama düzenekleri – Bölüm 2: Önyükleme uygunluk deneyi
TS EN 14399-3:2006	Önyüklemeli yüksek mukavemetli yapısal cıvatalama düzenekleri – Bölüm 3: HR Sistemi – Altıköşe başlı cıvata ve somun düzenekleri
TS EN 14399-4:2006	Önyüklemeli yüksek mukavemetli yapısal cıvatalama düzenekleri – Bölüm 4: HV Sistemi – Altıköşe başlı cıvata ve somun düzenekleri
TS EN 14399-5:2006	Önyüklemeli yüksek mukavemetli yapısal cıvatalama düzenekleri – Bölüm 5: Düz rondelalar
TS EN 14399-6:2006	Önyüklemeli yüksek mukavemetli yapısal cıvatalama düzenekleri – Bölüm 6: Düz havşalı rondelalar
TS EN 14399-7: 2007	Önyüklemeli yüksek dayanırdı yapısal cıvatalama takımları – Bölüm 7: HR sistemi – Havşa başlı cıvata ve somun takımları
TS EN 14399-8:2007	Önyüklemeli yüksek dayanırdı yapısal cıvatalama takımları – Bölüm 8: HV sistemi – Altıköşe başlı cıvata ve somun takımları
TS EN 14399-9:2006	Önyüklemeli yüksek dayanırdı yapısal cıvatalama takımları – Bölüm 9: HV veya HR sistemi – Yük göstergeli pullar
TS EN 14399- 10: 2006	Önyüklemeli yüksek dayanırdı yapısal cıvatalama takımları – Bölüm 10: HRC sistemi – Önçekme kuvveti için tasarlanmış bulon ve somun takımları
TS EN ISO 898- 1:2013	Karbon çeliği ve alaşımlı çelikten imal edilmiş bağlantı elemanlarının mekanik özellikleri – Bölüm 1: Cıvatalar, vidalar ve saplamalar
TS EN ISO 4014:2012	Altıköşe başlı cıvatalar – Mamul kalitesi A ve B
TS EN ISO 4016: 2013	Altıköşe başlı cıvatalar – Mamul kalitesi C
TS EN ISO 4017: 2014	Altıköşe başlı vidalar – Mamul kalitesi A ve B
TS EN ISO 4018: 2011	Altıköşe başlı vidalar – Mamul kalitesi C
TS EN ISO 4032:2013	Altıköşe normal somunlar (Stil 1) – Mamul kalitesi A ve B
TS EN ISO 4033:2012	Altıköşe somunlar – Mamul kalitesi A ve B
TS EN ISO 4034: 2013	Altıköşe somunlar – Mamul kalitesi C
TS EN ISO 7040: 2013	Altıköşe somunlar – Metal olmayan emniyet elemanlı, stili – Mukavemet sınıfı 5, 8 ve 10
TS EN ISO 7042:2013	Altıköşe somunlar – Kendinden Emniyetli – Tamamı metal, stil 2 – Mukavemet sınıfı 5, 8, 10 ve 12
TS EN ISO 7719: 2013	Altıköşe somunlar – Kendinden Emniyetli – Tamamı metal, stili – Mukavemet sınıfı 5, 8 ve 10
TS EN ISO 10511:2013	Altıköşe başlı ince somunlar – Kendinden emniyetli – Metal olmayan emniyet elemanlı
TS EN ISO 10512:2013	Bağlama elemanları – Altıköşe somunlar – Metal olmayan emniyet elemanlı, stili, metrik dişli, mukavemet sınıfı 6, 8 ve 10
TS EN ISO 10513:2013	Altıköşe somunlar – Kendinden emniyetli, tamamı metal, stil2 – metrik ince adımlı, mukavemet sınıfı 8, 10 ve 12
TS EN ISO 7089: 2003	Düz rondelalar – Normal seriler – Mamul kalitesi A
TS EN ISO 7090: 2003	Düz rondelalar – Havşalı – Normal seriler – Mamul kalitesi A
TS EN ISO 7091: 2003	Düz rondelalar – Normal seriler – Mamul kalitesi

1.3.6 Kaynak Malzemesi ve Kaynak

TS EN ISO 2560: 2009	Kaynak sarf malzemeleri – Alaşımsız ve ince taneli çeliklerin elle yapılan metal ark kaynağı için örtülü elektrotlar – Sınıflandırma
TS EN ISO 4063:2010	Kaynak ve kaynakla ilgili işlemler – İşlemlerin adlandırılması ve referans numaraları
TS EN ISO 9692-1:2013	Kaynak ve benzer işlemler – Kaynak ağzı hazırlığı için tavsiyeler – Bölüm 1: Çeliklerin el kaynağı, gaz kaynağı, TIG kaynağı ve demet kaynağı
TS EN ISO 13479:2004	Kaynak sarf malzemeleri – Metalik malzemelerin ergitme kaynağında kullanılan tozlar ve ilave metaller için genel mamul standardı
TS EN ISO 14171:2010	Kaynak sarf malzemeleri – Alaşımsız ve ince taneli çeliklerin tozaltı ark kaynağı için tel elektrot, boru tipi özlü elektrot, elektrot/toz kombinasyonları – Sınıflandırma
TS EN ISO 14174:2012	Kaynak sarf malzemeleri – Tozaltı ve elektrocüruf kaynakları için tozlar
TS EN ISO 14341:2011	Kaynak sarf malzemeleri – Alaşımsız ve ince taneli çeliklerin koruyucu gaz metal ark kaynağı için tel elektrotlar ve yığılmış kaynaklar – Sınıflandırma
TS EN ISO 17632:2008	Kaynak sarf malzemeleri – Alaşımsız ve ince taneli çeliklerin koruyucu gaz korumalı ve korumasız metal ark kaynağı için boru şeklindeki özlü elektrotlar – Sınıflandırma
TS EN ISO 18275:2012	Kaynak sarf malzemeleri – Yüksek mukavemetli çeliklerin elle metal ark kaynağı için örtülü elektrotlar – Sınıflandırma

1.3.7 Başlıklı Çelik Ankrajlar ve Kaynak

TS EN ISO 13918: 2008	Kaynak – Saplama ark kaynağı için saplamalar ve seramik yüksükler
TS EN ISO 14555: 2014	Kaynak – Metalik malzemelerin saplama ark kaynağı

1.3.8 Yangına Karşı Koruma

TS EN 13501-1:2009	Yapı mamulleri ve yapı elemanları, yangın sınıflandırması Bölüm 1: Yangın karşısındaki davranış deneylerinden elde edilen veriler kullanılarak sınıflandırma
TS EN 13501-2:2009	Yapı mamulleri ve yapı elemanları – Yangın sınıflandırması – Bölüm 2: Yangına dayanım deneylerinden elde edilen veriler kullanılarak sınıflandırma (havalandırma tesisatları hariç)
TSENISO 11925-2:2004	Yangın deneylerine reaksiyon- Aleve doğrudan maruz kalan ürünlerin tutuşabilirliği – Bölüm 2: Tek alev kaynağıyla deney
TS ISO 11925-3: 1997	Yapı malzemeleri – Yangın dayanımı deneyleri – Aleve doğrudan maruz kaldığında tutuşabilirlik – Bölüm3: Çok alev kaynağıyla deney
TSENISO 9239-1: 2010	Döşemelerin yangına tepki deneyleri – Bölüm 1: Yanma davranışının radyan ısı kaynağı kullanılarak tayini
TS EN 13238:2010	Bina ürünlerinin yangın deneylerine reaksiyonu – Tabakaların seçimi için genel kurallar ve şartlandırma işlemleri
TS EN 13823: 2014	Yapı ürünleri için yangına tepki deneyleri – Tek bir yakma unsuru ile termal etkiye maruz kalan döşemeler haricindeki yapı ürünleri
TSENISO 13943:2002	Yangın güvenliği – Terimler ve tarifleri
TSENISO 1716:2010	Yapı ürünlerinin yangına tepki deneyleri – Yanma ısısının tayini
TSENISO 1182:2010	Yapı mamullerinin yangın deneylerine tepkisi – Tutuşmazlık deneyi
TS EN 1365-1:2012	Yangına dayanıklılık deneyleri-Yük taşıyıcı elemanlar-Bölüm 1: Duvarlar
TS EN 1365-2:2014	Yangına dayanıklılık deneyleri-Yük taşıyıcı elemanlar-Bölüm 2: Döşemeler ve çatılar
TS EN 1365-3: 1999	Yangına dayanıklılık deneyleri-Yük taşıyıcı elemanlar-Bölüm 3: Kirişler
TS EN 1365-4: 1999	Taşıyıcı elemanların yangına dayanıklılık deneyi-Bölüm 4: Kolonlar

İlgili kurumlara Kesin Hesap Raporunu vermeden önce, Yönetmeliğin Yayımlandığı Resmî Gazete’ Ekleri‘ ile karşılaştırmanızda fayda vardır.

Bu Yönetmelik Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanmış olup, Bu Maddeler  Yönetmeliğe kolay erişmek adına, hazırlanmış bir blogdur.
Lütfen kullanım koşullarını okuyunuz